Er wordt ons regelmatig gevraagd naar de verschillen tussen het Spaans dat in Spanje wordt gesproken en het Spaans van Latijns-Amerika. Er zijn verschillen tussen de soorten Spaans, maar eerst moet je duidelijk weten dat Spaans sprekenden elkaar allemaal kunnen verstaan, of het nu is in Cadiz of in Cusco, in Salamanca of in Santo Domingo. Het is net zoals een Amerikaan die Engels spreekt met een Brit of een Australiër… ze begrijpen elkaar.
In Latijns-Amerika wordt de Spaanse taal simpel aangeduid met español (Spaans), omdat de taal daar naar toe werd gebracht door de Spaanse kolonisten. Maar in Spanje wordt het castellano (Castiliaans) genoemd, dat verwijst naar de provincie Castilië in Spanje, waar de taal naar men zegt vandaan komt. In Spanje noemen de mensen de taal niet español, omdat in Spanje nog andere talen worden gesproken zoals Catalaans (of Valenciaans), Galicisch en Baskisch, en die worden ook als Spaanse talen beschouwd.
Nu dit duidelijk is, zijn er een paar verschillen tussen het Spaans in Spanje en het Spaans dat wordt gesproken in Latijns-Amerika. Er zijn ook verschillen tussen de soorten Spaans, die in de verschillende delen van Latijns-Amerika worden gesproken… en in de verschillende delen van Spanje! Laten we eens kijken naar de belangrijkste:
Voseo
Toen de Spaanse koloniën werden gesticht brachten de Spaanse kolonisten de taal mee die in die tijd in Spanje werd gesproken, en ook wat elementen van hun plaatselijke dialecten. Het Spaans dat werd gesproken in de koloniën ontwikkelde zich toen in een iets andere richting, omdat er maar een beperkte communicatie was met Spanje; een paar elementen van het oudere Spaans bleven in gebruik, andere verdwenen. Een van de duidelijkste voorbeelden van dit proces is het gebruik van vos, voornamelijk in Argentinië, Paraguay en Uruguay. Oorspronkelijk was dit een tweede persoons meervoud en vos werd gebruikt als een wat beleefder vorm voor het tweede persoons enkelvoud, onder vrienden en bekenden. Het werd in het Spaans algemeen gebruikt op het moment dat de taal de zuidpunt van Amerika bereikte; het raakte in ongebruik in Spanje, maar bleef in het Spaans van Rio Plata in gebruik. Tegenwoordig wordt jou waarschijnlijk in een bruisend café in Buenos Aires, net als 150 jaar geleden, eerder gevraagd “¿de dónde sos?“ dan “¿de dónde eres?”
Het gebruik van vos en de bepaalde vervoeging lijkt nu in delen van Latijns-Amerika in opkomst, waar het voorheen door minderheden werd gebruikt zoals Bolivia, Chili, Nicaragua en Costa Rica. Maar wees niet bezorgd, of je nu tú of vos gebruikt, de mensen begrijpen je overal ter wereld.
Ustedes
De Latijns-Amerikaanse variant van het Spaans gebruikt niet vosotros (jij, meervoud, informeel), maar geeft de voorkeur aan het formele ustedes. Dit betekent, dat leerlingen in Spanje een andere uitgang van het werkwoord moeten onthouden.
Bijvoorbeeld, in Spanje kan je tegen je vrienden zeggen “¿Cuál fue la última pelicula que visteis?” (wat was de laatste film die jij hebt gezien?) maar veel waarschijnlijker zeg je tegen hun grootouders “¿Cuál fue la última pelicula que vieron?”. In Latijns-Amerika gebruik je de tweede vorm voor allebei.
Ustedes wordt op de Canarische Eilanden ook gebruikt; alleen op de Balearen en het vasteland van Spanje wordt vosotros gebruikt. Als je alleen de Latijns-Amerikaanse uitdrukking gebruikt, dan word je perfect begrepen in Spanje. Eigenlijk zullen de mensen daar jou juist beleefd vinden!
Woordenschat
De grote meerderheid van de Spaanse woorden is universeel, maar een paar woorden zijn dat niet. Een paar voorbeelden zijn teléfono móvil / celular en ordenador / computadora waarbij het tweede van ieder paar woorden de Latijns-Amerikaanse vorm is. In de dialecten zijn onderling nog veel meer woorden die afwijken. Bijvoorbeeld een pen is in Spanje een boligrafo maar in Chili een lápiz pasta, een lapicera in Argentinië enzovoort. Over het algemeen zijn de verschillen in woordenschat niet groter dan die tussen het Britse en het Amerikaanse Engels.
Let hier goed op: in Spanje wordt het werkwoord coger (vangen) altijd gebruikt, niet alleen voor vangen maar ook voor grijpen of halen. Bijvoorbeeld coger al toro por los cuernos, betekent letterlijk “de koe bij de horens vatten”. In Latijns-Amerika is coger straattaal en het wordt overal gebruikt als aanduiding van, eh, de liefdesdaad.
Uitspraak
De grootste verschillen in Spaans zitten in de uitspraak, maar zelfs hier voert het niet ver. Bijvoorbeeld in veel delen van Centraal Amerika wordt de ‘s’ niet altijd uitgesproken en een paar andere lettergrepen kunnen verdwijnen. In Argentinië wordt de dubbele L, die gewoonlijk als de ‘y’ in jawel wordt uitgesproken, als de ‘s’ in meisje.
Het meest opvallende verschil in uitspraak tussen Spanje en Latijns-Amerika is misschien de “slis” (hoewel het technisch geen slissen is), die je in Madrid hoort en ook in een paar andere delen van Spanje. Volgens een legende ligt de oorsprong van deze uitspraak bij Koning Ferdinand, wiens slissen werd overgenomen door de Spaanse adel. Zoals vaak zit de legende er waarschijnlijk naast; het is waarschijnlijker dat de uitspraak afkomstig is van geluiden uit het middeleeuwse Castiliaans, alhoewel dit niet verklaart waarom dit niet door de koloniën is overgenomen. Niet alle taalvernieuwingen zijn logisch!
Waar je ook kiest om Spaans te gaan leren, je gaat onvermijdelijk het plaatselijke accent oppikken, maar daarmee kan je heus communiceren met alle Spaans sprekenden. Iedereen heeft een accent bij het spreken en een “beter” of “slechter” accent bestaat niet. Als je een bepaald accent oppikt tijdens het leren van een taal is dit een deel van wie jij bent en van jouw persoonlijke ervaring. Het kan ook een leuke ijsbreker zijn als je op reis bent!
Moet je Spaans leren in Spanje of in Latijns-Amerika?
Sommige mensen zeggen dat Colombiaans Spaans de zuiverste en mooiste versie van de taal is. Sommigen zeggen dat het Argentijnse Spaans het meest sexy is. Anderen geloven, dat het Spaans in Madrid het belangrijkste is, omdat daar de Real Academia Española gevestigd is, waar de taalregels worden opgesteld.
Maar het zou geen zaak moeten zijn van Europees Spaans tegenover het Latijns-Amerikaanse Spaans. Als je gaat kiezen waar je Spaans wil gaan leren, richt je dan op waar jij het liefst zou willen zijn, welk soort avontuur jij zou willen beleven en natuurlijk op je budget. Je kan er zeker van zijn: welke variant Spaans je ook gaat leren, je bent verstaanbaar in heel de Spaans sprekende wereld!
What do you think?