Denk jij dat ieder Frans hetzelfde is? Denk daar dan nog maar eens over na! Omdat de Franse moedertaalsprekers in Frankrijk, België, Zwitserland, Luxemburg en Canada wonen – en dan noemen we nog niet eens de miljoenen Franssprekenden in Afrika en Haïti – is het heel gewoon dat de Franse taal net zo divers is als deze mensen. Canadees Frans en Europees Frans verschilt veel meer van elkaar dan bijvoorbeeld Brits en Amerikaans Engels maar is nog altijd begrijpelijk voor beide partijen en zou geen grote communicatieproblemen mogen opleveren. Dus als je je afvraagt waar je Frans zou kunnen studeren of als je gewoon benieuwd bent, lees dan verder om de verrassende verschillen te ontdekken!
Iets over de achtergrond
Met de legendarische ontdekkingsreiziger Jacques Cartier kwamen de Franse kolonisten pas in 1536 naar het huidige Canada en tot in de 18de eeuw kwamen er alsmaar Franse migranten bij. Zij waren afkomstig vanuit heel Frankrijk en hun verschillende Franse dialecten begonnen zich te vermengen, waardoor het eerste verschil ontstond met het Europese Frans. Onder invloed van de rivaliserende Britse kolonisten, pikten de Canadese Fransen anglicismen op, speciaal op het gebieden van handel en zaken doen. We maken een sprong naar 1977, toen het Verdrag van de Franse Taal het Frans instelde als de officiële taal van Quebec. Het Verdrag verwijderde deze Engelse leenwoorden uit formele situaties (hoewel franglais in informele taal nog overal wordt gebruikt), filmtitels werden in het Frans vertaald en stoptekens vervingen het Engelse woord STOP (wat in Europa wordt gebruikt) door ARRÊT. Leve het Quebecs!
Woordenschat
Nu komt de grap! Als we het hebben over Canadees Frans en Europees Frans, let dan goed op je woordkeus! Ieders favoriete voorbeeld (omdat het hilarisch is) is het woord gosses. In Europees Frans wordt dit gebruikt om te verwijzen naar kinderen, terwijl dit in het Canadees Frans de straattaal is voor de testikels van een man – die fout maak je in Montreal maar één keer! Andere, wat onschuldiger voorbeelden zijn het woord voor auto – voiture in Europees Frans en char in Canadees Frans en watermeloen – pastèque in Europees Frans en melon d’eau in Canadees Frans.
Leenwoorden: niet alleen uit het Engels!
We merkten al op dat Canadees Franssprekenden sommige woorden uit het Engels hebben geleend (chum wordt gebruikt voor een mannelijke vriend of vriendje bijvoorbeeld), maar ze hebben ook leenwoorden uit de woordenschat van de inheemse Canadese stammen. Zie hieronder:
| Engels | Europees Frans | Canadees Frans |
| sandalen | sandales | babiches |
| rendier | renne | caribou |
| cranberry | canneberge | atoca |
Grammatica
De meeste misverstanden tussen Franssprekenden uit Europa en die uit Canada ontstaan eerder via woordenschat en straattaal dan via grammatica, maar er zijn een paar opmerkelijke grammaticale verschillen. Als het voorzetsels betreft, willen de Canadezen alles afkorten: sur la wordt s’a, dans les wordt dins en sur les wordt s’es. De Fransen gebruiken het persoonlijk voornaamwoord nous en de inwoners van Quebec gebruiken bijna altijd on. En tot slot zijn de Fransen wat formeler (althans wat het de taal betreft) en gebruiken de vous vorm wat meer dan hun Canadese tegenhangers, die sneller het informelere tu gebruiken.
Dat is nog eens een accent!
Lieverd, het draait allemaal om je neus! Als je dacht, dat Frans een nasale taal is, dan moet je eens luisteren naar de Canadezen! Klinkers worden in het Canadese Frans nog meer door de neus uitgesproken en het un geluid wordt nog algemeen gebruikt (in Europa is dit niet het geval). Frans Canadezen spreken de medeklinkers d en t ook uit als dz en tz wanneer ze staan vóór de klinkers I en u. Als je een Frans Canadees ontmoet, die hun medeklinkers niet zo uitspreekt, komt hij op de plaatselijke bevolking over als een snob!
Waar ga je dus naar toe om Frans te leren – Montreal of Parijs? Onze bescheiden mening is: waarom niet allebei? Verandering van spijs doet eten!
What do you think?